“Moja żona mówiła, że jestem dzikusem. Teraz udowodniłem jej, że się myliła, zapadając na jedną z tych chorób cywilizacyjnych!”
Choroby układu krążenia są często nazywane chorobami cywilizacyjnymi, gdyż do ich wystąpienia przyczynił się w znacznej mierze postęp cywilizacyjny.
Niestety, są one jedną z głównych przyczyn zgonów osób powyżej 60 roku życia w wielu krajach europejskich i na świecie. Eksperci i lekarze są zdania, że za taki stan rzeczy odpowiadają na pewno zmiany w fizjologii układu sercowo-naczyniowego organizmu człowieka zachodzące wraz w wiekiem, ale też brak odpowiednich działań profilaktycznych.
Nadciśnienie tętnicze jest długotrwałym schorzeniem, w którym ciśnienie krwi w tętnicach jest stale podwyższone. Jest to dolegliwość, której ryzyko wystąpienia wzrasta wraz wiekiem. Występuje u 60-70% osób w podeszłym wieku. Wysokie ciśnienie krwi zazwyczaj nie powoduje objawów.
Jak odczytywać pomiar ciśnienia krwi?
Ciśnienie krwi mierzy się specjalnym narzędziem — ciśnieniomierzem, który pokazuje dwie wartości.
Skurczowe ciśnienie krwi
(pierwsza wartość)
Wskazuje, jak duże ciśnienie wywiera krew na ściany tętnic, gdy bije serce.
Rozkurczowe ciśnienie krwi
(druga wartość)
Wskazuje, jak duże ciśnienie wywiera krew na ściany tętnic, podczas gdy serce odpoczywa między uderzeniami.
Znaczenie wartości liczb ciśnienia krwi:
(Pięć zakresów ciśnienia krwi według American Heart Association)
Źródło: the American Heart Association www.heart.org
Normalne
Wartości ciśnienia krwi poniżej 120 mm Hg skurczowego ciśnienia krwi i poniżej 80 mm Hg rozkurczowego ciśnienia krwi są uważane za prawidłowe. Jeśli wyniki mieszczą się w tej kategorii, należy utrzymywać zdrowe dla serca nawyki, takie jak przestrzeganie zbilansowanej diety i regularne ćwiczenia.
Podwyższone
Podwyższone ciśnienie krwi występuje wtedy, gdy ciśnienie krwi stale waha się od 120-129 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i poniżej 80 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. U osób z podwyższonym ciśnieniem krwi może pojawić się wysokie ciśnienie krwi, chyba że zostaną podjęte kroki w celu kontrolowania stanu ciśnienia.
Nadciśnienie Etap 1
Nadciśnienie Etap 1 występuje, gdy ciśnienie krwi stale waha się od 130-139 mm Hg skurczowego lub 80-89 mm Hg rozkurczowego. Na tym etapie nadciśnienia lekarze zalecają zmianę stylu życia i mogą rozważyć przepisanie leków na nadciśnienie w oparciu o ryzyko wystąpienia miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej (ASCVD), takiej jak zawał serca lub udar
Nadciśnienie Etap 2
Nadciśnienie Etap 2 ma miejsce, gdy ciśnienie krwi stale waha się na poziomie skurczowym 140 mm Hg lub rozkurczowym 90 mm Hg lub wyższym. Na tym etapie nadciśnienia lekarze przepisują kombinację leków na nadciśnienie i zmiany stylu życia.
Kryzys nadciśnieniowy
Ten etap wysokiego ciśnienia krwi wymaga pomocy medycznej. Jeśli odczyty ciśnienia krwi nagle przekroczą 180/120 mm Hg, należy odczekać pięć minut, a następnie ponownie zmierzyć ciśnienie krwi. Jeśli odczyty nadal są niezwykle wysokie, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem. Może to oznaczać kryzys nadciśnieniowy.
Jeśli ciśnienie krwi jest wyższe niż 180/120 mm Hg i występują oznaki możliwego uszkodzenia narządów, takie jak ból w klatce piersiowej, duszność, ból pleców, drętwienie/osłabienie, zmiana widzenia lub trudności w mówieniu, nie wolno czekać, by sprawdzić, czy ciśnienie spada samoistnie.
Diagnoza nadciśnienia musi zostać potwierdzona przez lekarza.
Która liczba jest ważniejsza?
Zazwyczaj większą uwagę zwraca się na skurczowe ciśnienie krwi (pierwsza liczba) jako główny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u osób po 50. roku życia. U większości osób skurczowe ciśnienie krwi stale wzrasta wraz z wiekiem ze względu na zwiększającą się sztywność dużych tętnic, terminowe nagromadzenie płytki miażdżycowej i zwiększoną częstość występowania chorób serca i naczyń.
Jednak podwyższony odczyt ciśnienia skurczowego lub ciśnienia rozkurczowego może posłużyć do postawienia diagnozy nadciśnienia tętniczego. Według ostatnich badań ryzyko zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca i udaru podwaja się z każdym wzrostem ciśnienia skurczowego o 20 mm Hg lub rozkurczowego o 10 mm Hg wśród osób w wieku od 40 do 89 lat.
Aby monitorować ciśnienie krwi, osoby starsze powinny mierzyć je przynajmniej raz dziennie (najlepiej o stałej porze). Warto spisywać pomiary, aby lekarz mógł sprawdzić i zaproponować odpowiednie leczenie. Dla osób starszych bardzo ważne jest również wykonywanie okresowego badania echokardiograficznego serca, które pomoże określić działanie narządu i upewnić się, że ściany serca nie są zarośnięte.
Co powoduje nadciśnienie?
Najczęściej wymienianymi przyczynami podwyższonego ciśnienia u osób starszych są:
skłonności genetyczne
nadwaga lub otyłość
nieodpowiednia dieta (np. zbytnia kaloryczność posiłków, nadmiar soli w pożywieniu) spowodowana również brakiem łaknienia u osób starszych
stres
brak aktywności fizycznej
choroby (cukrzyca, miażdżyca naczyń, choroby nerek, choroby nadnerczy)
Jakie są objawy nadciśnienia?
Objawy nadciśnienia tętniczego u osób starszych mogą być następujące:
zawroty głowy (pojawiające się rano po wstaniu z łóżka lub w ciągu dnia, przy wysiłku fizycznym)
bóle głowy (odczuwane zwykle w tyle głowy)
uczucie szumu w uszach (może występować o różnych porach dnia, u jednych osób od samego rana, u innych dopiero po południu)
kołatanie serca (pojawiające się najczęściej w różnych porach dnia, rzadko w nocy, trwa krótko – od kilku do kilkunastu minut)
uderzenia gorąca
nadmierna potliwość
duszności
zaczerwienie na twarzy, a także w okolicach szyi i dekoltu
Leczenie i profilaktyka
W przypadku osób starszych cierpiących na nadciśnienie tętnicze jednym z podstawowych działań profilaktycznych jest zadbanie o odpowiednią ilość wypoczynku. Relaks i sen pomagają osobie starszej zminimalizować stres, który niekorzystnie wpływa na ciśnienie tętnicze. Istotnym elementem profilaktyki jest zapewnienie zdrowej diety. Bardzo ważna jest także aktywność fizyczna (dostosowana do wieku) oraz wsparcie psychiczne i zadbanie o dobre samopoczucie osoby starszej.
Pamiętaj, że dobór leków na nadciśnienie tętnicze powinien zalecić lekarz, szczególnie jeżeli osoba starsza przyjmuje inne leki.
Podstawowe choroby osób starszych:12% ukończone